सायनस इन्फेक्शनमुळे केस गळतात का? कारणे, संबंध, लक्षणे व ENT तज्ञांचा सल्ला

सायनस इन्फेक्शन (Sinusitis) ही भारतात अतिशय सामान्य समस्या आहे. प्रदूषण, अ‍ॅलर्जी, हवामानातील बदल आणि वारंवार होणारे सर्दी-खोकल्याचे आजार यामुळे सायनसचा त्रास वाढतो.

सायनसची लक्षणे जसे की नाक बंद होणे, चेहऱ्यावर दाब, डोकेदुखी, जाड स्राव (mucus) ही सर्वांना माहित आहेत.
पण सायनस इन्फेक्शननंतर अचानक केस गळणे हे अनेक रुग्णांसाठी आश्चर्यकारक ठरते.

👉 सायनस इन्फेक्शनमुळे केस गळतात का?
थोडक्यात उत्तर: होय – पण थेट नाही.

सायनस इन्फेक्शन केसांच्या मुळांना थेट नुकसान करत नाही, पण शरीरात होणारे काही बदल केस गळण्यास कारणीभूत ठरतात.

लेखक:
👨‍⚕️ डॉ. सागर राजकुवर
ENT स्पेशालिस्ट – नाशिक, महाराष्ट्र
🌐 www.entspecialistinnashik.com

अनुक्रमणिका (Table of Contents)

1. सायनस इन्फेक्शन म्हणजे काय?

2. सायनसमुळे केस गळतात का?

3. सायनस समस्यांमुळे केस गळण्याची 8 प्रमुख कारणे

4. सायनसमुळे केस गळत असल्याची लक्षणे

5. कोणाला जास्त धोका असतो?

6. केस गळणे किती काळ टिकते?

7. उपचार: सायनसमुळे होणारे केस गळणे कसे थांबवावे

8. ENT डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?

9. भविष्यात केस गळणे कसे टाळावे

10. FAQ (Marathi )

11. निष्कर्ष

1. सायनस इन्फेक्शन म्हणजे काय? (Sinusitis)

चेहऱ्याच्या हाडांमध्ये असलेल्या हवेने भरलेल्या पोकळ्या म्हणजे सायनस. या सायनसमध्ये सूज किंवा इन्फेक्शन झाले की त्याला सायनसिटिस म्हणतात.

सायनस इन्फेक्शनची कारणे:

• व्हायरल सर्दी

• बॅक्टेरियल इन्फेक्शन

• अ‍ॅलर्जी

• नाकातील पॉलिप्स

• वाकलेली नाकाची हाडे (Deviated Septum)

• प्रदूषण, धूळ, धूर

सामान्य लक्षणे:

• नाक बंद होणे

• जाड पिवळा/हिरवा स्राव

• चेहरा दुखणे किंवा दाब जाणवणे

• वास कमी येणे

• डोकेदुखी

• ताप

• थकवा

👉 ही सूज फक्त नाकापुरती मर्यादित राहत नाही; ती संपूर्ण शरीरावर परिणाम करू शकते – केसांच्या वाढीवरही.

2. सायनस इन्फेक्शनमुळे केस गळतात का?

✔️ होय, पण तात्पुरते.

सायनस इन्फेक्शन:

• केसांच्या मुळांना थेट इजा करत नाही

• पण शरीरातील नैसर्गिक केस वाढीचे चक्र (Hair Growth Cycle) बिघडवते

👉 बहुतेक वेळा सायनस बरा झाल्यावर केस पुन्हा वाढतात.

3. सायनस समस्यांमुळे केस गळण्याची 8 प्रमुख कारणे

3.1 सतत होणारी सूज (Chronic Inflammation)

सायनस इन्फेक्शनमुळे शरीरात दाहक रसायने (Inflammatory Chemicals) वाढतात.

यामुळे:

• केस वाढीचा कालावधी कमी होतो

• केस विश्रांती अवस्थेत (Telogen Phase) जातात

• Telogen Effluvium नावाचे केस गळण्याचे कारण निर्माण होते

3.2 जास्त मानसिक व शारीरिक ताण (Stress)

सायनस त्रासामुळे:

• झोप न लागणे

• डोके व चेहऱ्यात वेदना

• सतत थकवा

यामुळे Cortisol हार्मोन वाढते, जे केस गळती वाढवते.

3.3 पोषणतत्त्वांची कमतरता

सायनस असताना:

• भूक न लागणे

• योग्य आहार न घेणे

• शरीराची ऊर्जा इन्फेक्शनवर खर्च होणे

विशेषतः कमतरता:

• प्रोटीन

• आयर्न

• व्हिटॅमिन D

• झिंक

3.4 टाळूला कमी रक्तपुरवठा

सायनसच्या सूजेमुळे:

• शरीरातील ऑक्सिजन पुरवठा कमी होतो

• टाळूपर्यंत रक्त कमी पोहोचते

यामुळे:

• केस पातळ होतात

• केस तुटतात

• अचानक गळू लागतात

3.5 सायनसवरील औषधांचे परिणाम

काही औषधे:

• अँटिबायोटिक्स

• स्टिरॉईड्स

• अँटीहिस्टामाइन्स

👉 दीर्घकाळ वापरल्यास केसांवर अप्रत्यक्ष परिणाम होऊ शकतो.

3.6 झोपेचा अभाव

सायनस रुग्णांमध्ये:

• तोंडाने श्वास घेणे

• घोरणे

• झोपेत अडथळे

यामुळे हार्मोनल असंतुलन होते → केस गळतात.

3.7 ऑटोइम्यून प्रतिक्रिया (दुर्मिळ)

काही रुग्णांमध्ये:

• Alopecia Areata

• टाळूवरील दाहक विकार

👉 अशा वेळी तज्ञ उपचार गरजेचे असतात.

3.8 ताप व तीव्र आजाराचा धक्का

तीव्र सायनस इन्फेक्शनमध्ये:

• जास्त ताप

• अशक्तपणा

👉 2–3 महिन्यांनी अचानक केस गळतात (Illness-induced Telogen Effluvium).

4. सायनसमुळे केस गळत असल्याची लक्षणे

✔️ केस गळणे सायनसनंतर 1–3 महिन्यांनी सुरू होणे
✔️ टक्कल पडण्याऐवजी जास्त प्रमाणात केस गळणे
✔️ आंघोळ किंवा कंगवा करताना जास्त केस पडणे
✔️ सायनसची लक्षणे अजूनही असणे
✔️ कौटुंबिक केस गळतीचा इतिहास नसणे

5. कोणाला जास्त धोका असतो?

• दीर्घकालीन सायनस

• अ‍ॅलर्जिक राइनायटिस

• कमी प्रतिकारशक्ती

• आयर्न / व्हिटॅमिन D कमतरता

• जास्त ताण-तणाव

• झोपेचा अभाव

• हार्मोनल समस्या

👉 महिलांमध्ये हा प्रकार जास्त दिसतो.

6. केस गळणे किती काळ टिकते?

• सौम्य सायनस: 1–2 महिने

• तीव्र सायनस: 2–3 महिने

• केस पुन्हा वाढ: 6–9 महिने

✔️ बहुतेक वेळा केस पूर्णपणे परत येतात.

7. उपचार: सायनसमुळे होणारे केस गळणे कसे थांबवावे

7.1 सायनसवर उपचार करा

✔️ वाफ घेणे (Steam Inhalation)
✔️ सलाईनने नाक धुणे
✔️ अ‍ॅलर्जी नियंत्रण
✔️ गरज असल्यास अँटिबायोटिक्स (डॉक्टरांच्या सल्ल्याने)
✔️ नाकातील पॉलिप्स / वाकडी हाडे असल्यास ENT तपासणी

7.2 केसांची नैसर्गिक वाढ वाढवा

✔️ प्रोटीनयुक्त आहार
✔️ आयर्न, व्हिटॅमिन D, B12
✔️ भरपूर पाणी
✔️ टाळू मसाज

7.3 वैद्यकीय केस उपचार

• Minoxidil 2% / 5%

• बायोटिन सप्लिमेंट्स

• PRP Therapy

• Laser Hair Therapy

👉 डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच.

7.4 ताण कमी करा

• योग, प्राणायाम

• ध्यान

• नियमित चालणे

• चांगली झोप

8. ENT डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?

• सायनस 10 दिवसांपेक्षा जास्त टिकतो

• वारंवार सायनस होतो

• अचानक खूप केस गळतात

• टक्कल पडते

• तीव्र डोकेदुखी / चेहरा सुजणे

9. भविष्यात केस गळणे कसे टाळावे?

✔️ नाक स्वच्छ ठेवा
✔️ प्रतिकारशक्ती वाढवा
✔️ अ‍ॅलर्जी लवकर उपचार करा
✔️ प्रदूषण टाळा
✔️ पाणी भरपूर प्या
✔️ ताण कमी ठेवा

10. FAQ (Marathi )

Q1. सायनस इन्फेक्शनमुळे केस कायमचे गळतात का?

👉 नाही. सायनस इन्फेक्शनमुळे होणारे केस गळणे बहुतांश वेळा तात्पुरते असते.

Q2. सायनसनंतर किती दिवसांनी केस गळायला सुरुवात होते?

👉 साधारणतः सायनस झाल्यानंतर 1 ते 3 महिन्यांत केस गळायला सुरुवात होते.

Q3. सायनस बरा झाल्यावर केस पुन्हा येतात का?

👉 होय. योग्य उपचार आणि पोषण घेतल्यास 6–9 महिन्यांत केस पुन्हा वाढतात.

Q4. सायनससाठी घेतलेली औषधे केस गळती वाढवतात का?

👉 काही औषधांचा अप्रत्यक्ष परिणाम होऊ शकतो, पण तो क्वचित आणि तात्पुरता असतो.

Q5. सायनसमुळे केस गळत असतील तर कोणत्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा?

👉 ENT स्पेशालिस्टचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.

For important health related topics please click on our facebook page link given below or copy paste this link into google search –

https://www.facebook.com/positivemind.healthcare

For important health related videos please click on the link of our youtube channel  given below or copy paste this link into google search-

http://www.youtube.com/@healthuseful8539

11. निष्कर्ष (Conclusion)

सायनस इन्फेक्शनमुळे केस थेट गळत नाहीत, पण शरीरातील सूज, ताण, झोपेचा अभाव आणि पोषणतत्त्वांची कमतरता यामुळे केस गळतात.

✔️ योग्य वेळी सायनसचा उपचार
✔️ निरोगी जीवनशैली
✔️ योग्य पोषण

👉 बहुतेक रुग्णांमध्ये केस पूर्णपणे परत येतात.

If any patient has any ENT -Ear nose throat problems and requires any , consultation ,online consultation ,or surgery in clinic of  ENT specialist Doctor Dr Sagar Rajkuwar ,he may TAKE APPOINTMENT BY CLICKING ON THE LINK GIVEN BELOW-

www.entspecialistinnashik.com 

Clinic address of ENT SPECIALIST doctor Dr Sagar Rajkuwar-

Prabha ENT clinic, plot no 345,Saigram colony, opposite Indoline furniture Ambad link road ,Ambad ,1 km from Pathardi phata Nashik ,422010 ,Maharashtra, India-Dr Sagar Rajkuwar (MS-ENT), Cel no- 7387590194   ,  9892596635

⚠️ वैद्यकीय अस्वीकरण (Medical Disclaimer)

या लेखामधील माहिती ही केवळ सामान्य जनजागृती आणि शैक्षणिक उद्देशासाठी दिली आहे. ही माहिती तज्ञ डॉक्टरांचा प्रत्यक्ष सल्ला, निदान किंवा उपचार यांचा पर्याय नाही.

प्रत्येक रुग्णाची प्रकृती वेगळी असते. सायनस इन्फेक्शन, केस गळणे किंवा इतर कोणतीही आरोग्यविषयक समस्या असल्यास स्वतः उपचार करू नका. योग्य तपासणी व उपचारांसाठी ENT तज्ञ किंवा पात्र डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.

या लेखातील माहितीवर आधारित स्वतः निर्णय घेतल्यास किंवा उपचार केल्यास त्याची जबाबदारी लेखक किंवा संकेतस्थळ स्वीकारत नाही.

आपल्या आरोग्यासंबंधी कोणतीही शंका असल्यास तात्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.